Open Journal Systems (OJS) Eğitimi

Özet:
Dergilerin yayım sürecindeki iş ve işlemlerin, uluslararası alanda kabul görmüş bir dergi yönetim ve yayımlama sistemi aracılığıyla yapılması çok önemlidir. Public Knowledge Project (Kamu Bilgi Projesi) çerçevesinde açık kaynak kodlu olarak geliştirilen Open Journal Systems (Açık Dergi Sistemleri) eğitimi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Eğitimin amacı, dünyada 14 binden fazla dergi tarafından kullanılmakta olan OJS'nin kurulumu, OJS'de dergi yapılandırma, ara yüz özelleştirme ve OJS'nin kullanımı konusunda detaylı paylaşımda bulunmaktır. OJS eğitimi, sistem hakkında genel  bilgilerin verilmesinin ardından gerçek zamanlı uygulamalar ile yapılmaktadır. Bu yöntemle yapılan eğitimler, dergi yöneticisi ve editörlerin OJS'yi daha iyi kullanmalarına aracı olmakta, dergilerin uluslararası standartlara uygun bir altyapıyla yayımlanmasına temel oluşturmaktadır.

OJS Eğitim Programı:
Yayımlanmakta olan veya yayımlanmak istenen akademik dergiler için OJS ideal bir sistemdir. Açık erişime uygun uluslararası alt yapısıyla OJS tüm arama motorları tarafından harmanlanmakta ve böylece derginin potansiyel kullanıcılara ulaşmasına aracılık etmekte, derginin ve yazarların tanınırlığını artırmaktadır.

OJS hakkında ayrıntılı bilgi için "Açık Dergi Sistemleri (ADS): Açık Kaynak Kodlu Dergi Yönetim ve Yayımlama Sistemi" başlıklı makaleye bakabilirsiniz.

Open Journal Systems kurulum ve kullanımı konusundaki detaylı eğitim Doğuş Üniversitesi Dergisi Yazı İşleri Müdürü Sönmez ÇELİK tarafından, Doğuş Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi bünyesinde veya arzu edilen yerde verilebilmektedir. OJS eğitimlerinin içeriği genel hatlarıyla şu başlıklar altında gerçekleştirilmektedir.

1) OJS Bileşenleri
Bu aşamada OJS yazılımının çalışabilmesi için gerekli olan bileşenlerin kurulumu anlatmaktadır. OJS'nin ihtiyaç duyduğu bileşenler:

• PHP >= 4.2.x (MySQL verilerini veri tabanından alabilmek için)
• MySQL >= 3.23.23 (OJS üst verilerini tutmak için)
• Apache2 >= 1.3.2x (OJS'nin web üzerinden hizmet verebilmesi için)
• phpMyAdmin (MySQL tablolarını yönetebilmek için)

Bileşenler ayrı ayrı kurulabildiği gibi, bu bileşenleri  paket halinde içeren (ör. Windows için Wamp Sever, Linux için Lamp Server) seçenekler de tercih edilebilir. Wamp ve Lamp server türü paketler kurulumda kullanıcıya kolaylık sağlaması bakımından tavsiye edilmektedir.

2) OJS Kurulumu
OJS kurulumu süreci için aşağıdaki başlıklar çerçevesinde eğitimi verilmektedir:

• OJS'nin güncel sürümünün sunucuya indirilmesi.
• Kurulum için OJS klasörünün hazırlanması.
• Kurulum sürecinin gerçekleştirilmesi.
• config.inc.php dosyasında konfigürasyon ayarlarının yapılması.
• OJS'ye yüklenecek dosyaların tutulacağı "files" dizinin ayarlanması.

3) OJS'de Site Yönetimi
Site yönetimi eğitimi çerçevesinde aşağıdaki adımların eğitimi verilir.

• Site ayarlarının yapılması.
• Yayımlanacak dergi kayıtlarının açılması.
• Sitede kullanılacak dillerin yüklenmesi.
• Dergi Yöneticisi kaydının açılması ve atanması.

4) OJS'de Dergi Yapılandırma
Yapılandırma aşamasında aşağıdaki süreçlerin eğitimi gerçekleştirilir:
Birinci aşama:

• Derginin sahibi, yazı işleri müdürü, dergide görev yapacak editör ve bölüm editörleri, hakemler, mizanpajcılar, sayfa düzenleyiciler gibi yetkililerin kaydının yapılması.
• Yönetici ve Kurulların oluşturulması ve üyelerin atanması.

İkinci aşama:

• Ayrıntılar: Dergi adı, ISSN, temel iletişim, arama motoru dizinlemesi gibi bilgilerin düzenlenmesi.
• Politikalar: Derginin, odak, kapsam, hakemlik, bölümler, gizlilik, güvenlik ve erişim ile ilgili politikalarının düzenlemesi.
• Başvurular: Yazar ve hakem rehberlerinin hazırlanması, telif hakkı ve üst veri ile ilgili düzenlemelerin yapılması.
• Yönetim: Erişim, güvenlik, cilt ve sayı düzenlemesi, duyurular, son kopya ve mizanpaj ile ilgili düzenlemelerin yapılması.
• Görünüş: Dergi web sayfasının görünüşü (içerik, sayfa başlığı, sayfa altlığı, gezinme çubuğu v.b.) ile ilgili düzenlemelerin yapılması.

5) OJS Kullanımı
Bu aşamada OJS'nin kullanımı konusunda detaylı ve uygulamalı eğitim yapılır:

• Dergi yöneticiliği:
• Yönetim (Duyurular, Dergi Bölümleri, Diller, Yönetici Listesi, E-Posta şablonları vb. işlerin yapılması ve dergi yapılandırma sürecinin gerçekleştirilmesi.
• Kullanıcılar (oluşturma, yetkilendirme, birleştirme vb. işlemleri gerçekleştirilmesi).
• Görevler (yönetici, editör ve bölüm editörleri, hakemler, yazarlar, okuyucular ve abone yöneticisi kayırlarının yönetilmesi.
  
• Editörlük ve bölüm editörlüğü:
• Değerlendirme süreçlerinin gerçekleştirilmesi,
• Makalelerin yayıma hazır hale getirilmesi,
• Cilt ve Sayı kayıtlarının oluşturulması,
• İçeriğin yüklenmesi ve yayımlanması,
• ...
• Hakemlik:
• Makalelerin değerlendirilmesi,
• Değerlendirme dosyalarının yüklenmesi,
• ...
• Yazarlık:
• Dergi kurallarına göre makale hazırlama,
• Makale yükleme süreci,
• Makale takip süreci.
•  ...

6) OJS'üzerinde Yayımlanan Dergi Örneği